Nie tylko na straży domu. Drzwi wejściowe dawniej i dziś

Pierwsze drzwi wejściowe powstały 4 tysiące lat temu. Przez ten czas przeszły bardzo długą drogę – od drewnianych wrót do świątyń aż dostępnych w wielu wersjach drzwi zewnętrznych do domu. Chcesz poznać historię drzwi? Zobacz, jakim dziedzictwem mogą poszczycić się skrzydła, które zostały zamontowane u progu Twojego mieszkania.

Z tekstu dowiesz się:

• gdzie zostały odnalezione pierwsze drzwi,
• co przedstawiają najsłynniejsze w Polsce drzwi,
• jakie zadania spełniały drzwi wewnętrzne w średniowieczu,
• co doprowadziło do tak dużej różnorodności modeli drzwi i jakie drzwi są obecnie najmodniejsze.

Chronią dom przed włamywaczami, deszczem i wiatrem, poprawiają właściwości izolacyjne budynku, a także zapewniają domownikom prywatność – to najważniejsze funkcje, jakie obecnie pełnią drzwi zewnętrzne do domu. Nie zawsze jednak tak było. Dawniej były wykorzystywane do nieco innych celów.

Jak zaczęła się historia drzwi? Zabytkowe drzwi ze starożytności

Pierwsze drzwi sięgają czasów starożytnych i regionów dawnej Mezopotamii. To tam, na terenach Sumeru, leżał Nippur, gdzie w trakcie wykopalisk odkryto wyjątkową pamiątkę – drzwi zewnętrzne drewniane do świątyni. Obecnie można je oglądać w British Museum, na wystawie poświęconej kulturze starożytnej Mezopotamii.

Wzmianki na temat pierwszych drzwi pochodzą ze starożytnego Egiptu. Jednak podobnie jak w Mezopotamii były to głównie wrota do świątyń. Wykonywano je z drewna, które było dostępne w regionie (np. dębowego, cyprysowego, cedrowego). Wrota egipskich świątyń wyposażano również w poziomy rygiel – pierwowzór dzisiejszego zamka. Aby go odblokować, Egipcjanie wykorzystywali klucze z trzpieniami, które idealnie pasowały do kanalików rygla. Podobne zabezpieczenia stosowali również antyczni Grecy. Mieszkańcy południowej części Europy żyjący nad Morzem Śródziemnym otwierali wrota świątyń za pomocą dużych, nawet jednometrowych kluczy.

Historia bliżej Ciebie. Zabytkowe drzwi w Polsce

Do pierwszych drzwi odkrytych w Polsce należą Drzwi Gnieźnieńskie, które przechowuje się w Bazylice w Gnieźnie. Są one uznawane za jedyny w swoim rodzaju zabytek romańskiej sztuki odlewniczej. Skrzydła drzwi zostały wykonane z brązu i zdobi je osiemnaście kwater z płaskorzeźbami. Ukazują one sceny z życia św. Wojciecha. Są to m.in.:

• narodziny i chrzest św. Wojciecha,
• nadanie Wojciechowi godności biskupa w Weronie,
• męczeńska śmierć Wojciecha.

Pierwsze badania podawały, że Drzwi Gnieźnieńskie mogły powstać za rządów Bolesława Krzywoustego. Jednak w latach 50. XX wieku ustalono, że najbardziej prawdopodobne jest odlanie drzwi za panowania Mieszka Starego, około 1175 roku.

Jakie funkcje pełniły pierwsze drzwi w domach? Drzwi wejściowe do domu w czasach średniowiecza

W średniowieczu drzwi zewnętrzne były normą w miejskich i wiejskich domach. Miały bowiem za zadanie chronić gospodarstwa przed dzikimi zwierzętami, złodziejami oraz zmianami pogody.

Należy pamiętać, że mieszkańcy średniowiecznych domów nie mogli liczyć na tak dużą prywatność, jak ma to miejsce dzisiaj. Posiadaniem indywidualnych izb mogli się poszczycić tylko najbogatsi. Co więcej, średniowieczne budynki pełniły nie tylko funkcje mieszkalne. Były też miejscem, gdzie:

• odbywał się handel,
• wykonywano prace związane z gospodarstwem,
• toczyło się życie towarzyskie.

Z tych powodów osoby żyjące w średniowieczu decydowały się tylko na drzwi wejściowe. Skrzydła wewnętrzne natomiast były zastępowane przez kotary i inne kawałki materiałów.

Współczesne drzwi wejściowe. Jakie rozwiązania są teraz najmodniejsze?

W kolejnych epokach drzwi zewnętrzne do domu nie tylko były traktowane jako obowiązkowy element budynku, ale też mogły pokazywać status społeczny jego mieszkańców. Im większym bogactwem mogła poszczycić się rodzina, tym bardziej zdobione, większe i lepiej zabezpieczone drzwi posiadała. Najdroższe i najefektowniejsze dekoracje nadal były zarezerwowane dla władców i ich rodzin, jednak sławniejsze rody również inwestowały w pełne przepychu skrzydła.

Dzięki temu zarówno drzwi wejściowe do domu, jak i drzwi wewnętrzne zaczęły przybierać wiele form. Stały się bardziej zróżnicowane. Gdy rozpoczęła się masowa produkcja drzwi, każdy mógł wybierać, jaki model interesuje go najbardziej.

Ta różnorodność występuje do tej pory. Obecnie możesz kupić drzwi w niemal dowolnym kolorze i wykonane z różnych materiałów – drewna, szkła, a nawet stali. Możesz również wybierać dodatkowe ozdoby i wstawki – niewielkie szyby, poziome bądź pionowe listwy, a także ozdobne zamki i klamki.

Jeśli chcesz, by Twój dom był urządzony w zgodzie z najnowszymi trendami, zwróć uwagę, jakie drzwi są teraz najchętniej wybierane.

Historia drzwi doskonale obrazuje, jak elementy wyposażenia, które dawniej były wykorzystywane tylko przez niektórych i tylko w wyjątkowych miejscach, stały się częścią współczesnej codzienności. Od czasów wszechobecności ciężkich, drewnianych wejść do świątyń lub drzwi odlewanych w brązie zyskały one bardziej użyteczną i dostępną dla każdego formę.